Door: Edwin Krijgsman SCHRIJVERS VAN NU:
De kus van de weduwe heet het nieuwe deel in de reeks Schrijvers van Nu, waarin ECI veelbelovende schrijvers onder de aandacht wil brengen. Het is het debuut van Threes Anna. Anna was veertien jaar werkzaam bij theatergezelschap Dogtroep en ze maakt films, maar schrijven heeft ze er altijd naast gedaan. Een nadere kennismaking.
AFSCHEID
Ik ben oorspronkelijk opgeleid als beeldend kunstenaar en rolde theaterwereld in. Veertien jaar werkte ik bij Dogtroep, waarvan tien als artistiek leider. Ik schreef en regisseerde in die tijd alle voorstellingen voor dit gezelschap. De stukken die ik schreef, waren eigenlijk geen toneelstukken, maar meer beeldende gedichten met een dramatische lijn. Ik schreef niet met woorden, maar met geuren, kleuren, sferen, handelingen, muziek en karakters. Zo maakte ik meer dan vijftig spektakelstukken over de hele wereld, onder meer op de restanten van de Berlijnse muur, direct na de eerste vrije verkiezingen in Zuid-Afrika, in de sneeuw tijdens de Olympische Winterspelen in Frankrijk of vijf weken in een uitverkocht Carré. Het was een gouden tijd met een gouden team. Tot op een dag mijn leven in één seconde veranderde. Mijn partner, die ook werkzaam was bij Dogtroep, verongelukte samen met nog een medewerker van het gezelschap. Ik heb toen nog één voorstelling gemaakt, een afscheid aan ‘de jongens’, en ben daarna rigoureus van carriëre veranderd. Ik besloot een oude droom te gaan verwezenlijken en begon aan een speelfilm. Ook hiervoor reisde ik weer de hele wereld rond. Constant aan het onderzoeken en aan het schrijven. Langzaam groeide het filmscript uit tot een prachtig verhaal over een oudere vrouw en een kleine jongen die elkaar niet accepteren, in een dorp dat onder het zand verdwijnt. Maar een internationale speelfilm maken is een zeer tijdrovende bezigheid, met vele periodes van geduldig wachten. En aangezien ik niet kan wachten, begonnen mijn vingers een boek te schrijven. Dat is deze deels autobiografische roman geworden. Een roman over afscheid. Ik ben mijn vingers gevolgd.’
ONDERDUIKEN
‘Ik schrijf eigenlijk al heel mijn leven. En altijd op dezelfde manier. Ik begin met verslagen van reizen, gebeurtenissen en situaties en dat materiaal bewerk ik tot iets nieuws. Voor mij is de wereld een grote schatkamer van materiaal dat voor het opscheppen ligt. Het is de truc er een mooi nieuw verhaal van te maken. Mijn moto luidt: ‘Alle verhalen zijn al verteld, alle beelden al getoond. Alleen door ze opnieuw te combineren ontstaat er iets nieuws.’
Schrijven beschouw ik als mijn werk, net als regisseren of filmen. Ik deel mijn tijd in blokken in. In zo’n blok doe ik dan ook niets anders. Voor het schijven ga ik meestal weg. Dan huur ik een huis in Italië, Spanje, Afrika of India, pak mijn laptop en printer in en duik voor een paar weken onder. Dan schrijf ik negen uur per dag. Tussen de middag ga ik sporten. Niemand mag me lastigvallen gedurende zo’n periode. Ditzelfde geldt voor elk andere project dat ik doe. Ik sluit me af en geïnteresseerden kunnen me volgen op mijn weblog. Alle andere tussendoorklussen zijn ondergeschikt aan deze planning. Dus ‘even’ iets doen, doe ik alleen als ik in Nederland ben tussen twee projecten in.
Een boek schrijven in mijn moedertaal, een filmscript schrijven in het Engels en regisseren zijn allemaal zeer verschillende dingen. Ik kan niet zeggen dat het een mijn voorkeur heeft boven het ander. Ik houd van de afwisseling. Ook merk ik dat wat ik in het ene vak leer, doorsijpelt naar het andere. Dat is ook wel logisch – het komt allemaal uit hetzelfde hoofd.’
SPROOKJE
‘Zoals ik een uitgever voor mijn boek gevonden heb is een sprookjesverhaal, iets wat alleen prinsesjes overkomt. Ik was aan het schrijven geslagen en ongeveer op pagina 150 gekomen. Ik haat het om dingen te doen die voor de prullenbak zijn, dus wilde ik dat iemand het las en me kritische feedback zou geven. Was het niks, dan zou ik ermee ophouden. Maar wie moest het lezen? Een vriendin van me kende iemand bij uitgeverij Vassallucci. Ik was vergeten te vragen of die persoon de wc’s schoonmaakte of de uitgever zelf was. Ik maakte een afspraak – bleek het de hoofdredacteur te zijn. We hebben geluncht en gesproken over wat ik aan het doen was. Diezelfde avond belde hij terug: hij was op pagina 50 en vond het prachtig. Vier dagen later had ik een contract.’
AUTOBIOGRAFISCH
‘De kus van de weduwe heeft autobiografische elementen, maar dat heeft me niet belemmerd bij het schrijven. Ik vind dat je als schrijver moet gebruiken wat je nodig hebt, of dat nu je eigen leven is of dat van je familie, de buren, de groenteman of de president. Daar gaat het niet om. Het gaat om wat je wilt vertellen. Ik wilde een verhaal maken waarin ik mensen kon laten voelen hoe vreselijk lang rouw kan duren. Het moest een boek zijn dat pijn deed, koud was. En het moest een happy end hebben. Daar heb ik veel van mijn eigen ervaringen voor gebruikt. Maar er is meer fictief dan de meeste lezers vermoeden.
Critici die klagen dat Nederlandse schrijvers te veel over hun eigen leven schrijven, te dicht bij huis blijven, zich schuldig maken aan navelstaren, en dat het ambacht van verhalen vertellen in de verdrukking dreigt te komen, die critici kunnen wat mij betreft de boom in. Elke schrijver, en ik ken er genoeg, gebruikt elementen uit zijn eigen leven, of het nu de theekast bij opa is, de kleuterjuf van hun oudste zoon of hun eigen verdriet. Het gaat om het resultaat. Aan het eind moet er een goed verhaal zijn. Moet het mensen raken of verleiden. Dacht je soms dat de Zuid-Afrikaanse verhalenvertellers niet hun eigen ervaringen en die van hun omgeving verweven in wat ze zeggen?’
STELEN
‘Ik heb veertien jaar theater gemaakt, maar ik ging zelden naar voorstellingen van anderen. Ik maak films, maar zie niet veel films. Ik schrijf, maar lees niet veel. Ik ben altijd zo boordevol ervaringen en ideeën dat werk van anderen zien of lezen mijn eigen werk verstoort. Het leidt me af. Ik ben een dief: ik steel alles wat ik kan gebruiken. Ik moet dus zo min mogelijk zien of lezen, anders jat ik het en dan heb je zo een proces aan je broek. Maar er zijn wel boeken die ik heb gelezen en onuitwisbaar in mijn geheugen staan gegrift omdat ze mij tot op het bot raakten, zoals het prachtige Portret van een verloren jongeman van Charles Perry.’
DUIZENDPOOT
Ik beschouw het als een eer dat De kus van de weduwe in de reeks ‘Schrijvers van Nu’ van ECI is opgenomen. Vooral omdat ik zo’n duizendpoot ben en met zo veel verschillende dingen tegelijk bezig ben. Maar als ik eerlijk ben voel ik me ook écht een schrijver van nu. Dit bedoel ik heel letterlijk:’NU’ alles wat ik doe gaat om het nu en gebeurt in het nu. De stijl die ik gebruik in De kus van de weduwe is een snel, staccato, elke zin is nu. Bijna drammerig, het repeteert maar door. Het heeft duidelijk connecties met de hedendaagse muziek. Het is een boek dat in al zijn facetten bij deze tijd hoort.
Een nieuw boek? Ja, ik ben al met een nieuw boek bezig, maar waar dat over gaat is nog helemaal geheim. Kom over twee jaar maar terug.
Edwin Krijgsman